Borsa Tanımı

Ticaret Borsalari, "standardize edilmis veya tiplere ayrilmis ya da numuneyle malin tümünün temsil edildigi; üretimi, tüketimi veya ithal, ihraç ve dagitimi büyük miktarda yapilan; dayanikli ve stoklamaya elverisli bulunan, arz ve talebi degisken olan, alim-satimi serbest rekabet sartlari içinde ve önceden belirlenmis asgari miktarlar üzerinden toptan yapildigi organize edilmis tarimsal ürün piyasalaridir."

Ülkemizde ilk ticaret borsasi 1892 yilinda Izmir'de kurulmustur. Bugün ülkemizde ticaret borsalarinin sayisi 56'si il, 54'ü ilçe olmak üzere 110'a ulasmistir. 2001 yilinda borsalarda 17,2 Milyar YTL'lik islem yapilmistir.

Alici ile saticiyi karsi karsiya getirmeyi amaçlayan ticaret borsaciligi fiyatlarin serbest rekabet ortaminda olusmasini saglamaktadir. Özellikle ürün ve ihtisas borsaciligi ile vadeli islemler borsalari, global ekonomide vazgeçilmez hale gelmistir.

ÜRÜN VE IHTISAS BORSACILIGI

Tarim ürünü piyasalarinin temel iki özelligini fiyat ve gelir istikrarsizligi olusturmaktadir. Fiyat istikrarsizliginin hem arz, hem de talep kaynakli sebepleri vardir. Tarim, iklime bagimli bir sektör oldugundan genel olarak hasat dönemlerinde fiyatlar belli bir seviyede kalabilmekte, fakat bundan sonra yeni ürün alinana kadar geçen sürede fiyatlar yükselmektedir. Stoklanabilen ürünlerde bu fiyat dalgalanmalari az da olsa engellenebilmekte, digerlerinde böyle bir imkan da bulunmamaktadir.

Devlet üzerindeki mali yükün kaldirilmasi ve tarim ürünlerinin serbest piyasa içinde yerini bulmasinin en çagdas yolu vadeli islem borsalarina islerlik kazandirilmasidir. Böylece rekabet ortaminda tarim ürünleri gerçek degerini bulabilecek, borsalardaki ürün standartlari sayesinde daha kaliteli üretim tesvik edilecek, islemlerin vadeli olmasi üreticinin üretim desenini, tüccarin ve tarima dayali sanayicilerin de hedeflerini daha saglikli belirlemelerini saglayacaktir.

Borsaciligin gelistirilmesinde atilmasi gereken en önemli adimlardan biri de, ürün bazinda yapilanmis ihtisas borsalarina geçistir. Bu tip borsalarin az sayida, tercihen bir tek üründe ihtisaslasmasi gerekmektedir.

Özellikle vadeli islem borsalari, üretimin planlanmasi noktasinda, stoklarin degerlendirilmesi noktasinda ve risk unsurlarinin bir yerde daha rasyonel bir tarzda yararlanabilmesi konusunda; bütün bunlarin ötesinde de saglikli bir mali sistemin, yani vergi sistemimin kurulabilmesi bakimindan son derece önemlidir.

VADELI ISLEM BORSALARI

Çagdas borsaciligin esasini olusturan Vadeli Islem Borsalari; kalitesi ve miktari belirli bir borsa malinin (Tarim Ürünü) belli bir fiyattan, ilerideki bir tarihte teslim edilmek ve teslim alinmak üzere alim- satim kontratinin yapildigi ve bu kontratlarin el degistirdigi borsalardir.

Vadeli islem piyasalarinin temel amaci, fiyat gelismeleri nedeniyle ortaya çikabilecek riske karsilik, gerek alici, gerekse saticilar açisindan korunma imkaninin saglanmasidir

Tarim ürünü isleyen ve islenmis ürünü satan bir sanayici için kontrat borsasi belirsiz fiyat artis riskini bertaraf etmek için basvurulan bir güvenlik sistemi olusturur.

Sert ve sok fiyat inis çikislarini önler .

Piyasada olusan fiyatlarin tarimi sektörü için güvenilir bir gösterge teskil etmesiyle ve üretim tercihlerinin yönlendirilmesiyle, üreticiyi gelecegin fiyat riskinden korur.

Vadeli islem piyasalari, arz ve talebe yogunluk kazandirir, bu sayede Türk sanayici ve ihracatçisinin dis piyasalarda uzun vadeli baglantilar yapmasini saglar ve onlarin yükümlülüklerini yerine getirmelerine imkan saglar .


BORSALARIN FAYDALARI

Liberal ekonomilerin önemli kurumlarindan biri olan Ticaret Borsalari�nin faydalari ise söyle siralanabilir:

Çiftçinin ürettigi tarim ürünleri piyasanin mevcut sartlari içinde gerçek degerine ulastigi ölçüde, Devletin tarim sektöründe destekleme politikalari sebebiyle üstlenecegi mali yük azalir.

Tarim ürünleri ve hayvansal ürünlerin alim satiminin borsaya tescili ile kayit disi ekonominin kayit altina alinmasi saglanmakta, böylece devletin bu ürünlerde stopaj , kdv ve vergi kayip ve kaçaklari önlenmektedir.

Ticaret borsalari, önceden tahmini mümkün dalgalanmalari da istikrara kavusturur.

Ticaret Borsalari, Müteahhitlik Piyasasinda Çalisan Kisiler Için Avantaj Saglar:
Isadami, ticaret borsasinda taahhüt ettigi teslim tarihi ve mal miktari ile uyumlu olarak ve bu maldan vadeli alim yaparak riskten kurtulmus olur.

 Ticaret Borsalari Tüketici Menfaatlerini Korur:
Ticaret Borsalari üretimi ve tüketimi son derece yaygin olan tarim ürünlerinin bölge ve zaman bakimindan fiyat farklarini kismen telafi ederek, tüketicinin menfaatlerine uygun adil ve gerçek fiyatlarin olusumuna katkida bulunur.

Ticaret Borsalari Üreticiye Fayda Saglar:
Borsalar üreticilerin, ürünlerini çok miktarda alici karsisinda arz edebildikleri, böylece o günkü sartlar içinde, güvenle ve gerçek fiyatla satabildikleri bir piyasadir.
Ticaret Borsalarina sadece borsaya kayitli üyeler girebilirler ve borsada islem yapabilirler. Bu sinirlamanin tek istisnasi tarim üreticileridir. Bu sebeple, her borsada saticilarin önemli bir bölümünü tarim üreticileri olusturur.

Tahkim Yöntemiyle Ihtilaflarin Çözümünde Zaman Kaybi Yasanmaz !
Üyeler arasinda meydana gelen anlasmazlik ve uyusmazliklar Hakem Heyetleri marifetiyle çözülür.